Uyghur alimliri bilen söhbet yighinining ehwalidin melumatlar
6-Ayning 7-Küni amérikining paytexti washington we uning etrapidiki shtatlarda yashawatqan uyghur jamaiti özlirining hörmetke sazawer alim-Mutexessisliri bilen uchriship, ular bilen söhbette boldi. Ilim-Pen saheside belgilik netijilerni qolgha keltürüp, hazir amérikidiki muhim orunlarda, muhim tetqiqat saheliride xizmet qiliwatqan doktor shöhret mutellip bashchiliqidiki alim-Mutexessisler qatnashqan bu yighin, amérikida ösüp yétiliwatqan we shundaqla amérikigha oqush üchün kelgen uyghur yash-Ösmürlirini yétekleydighan, ulargha medet-Ilham béridighan ehmiyetlik bir sorungha aylandi.
Töwende muxbirimiz irade silerge bu paaliyet ehwalidin tepsiliy melumat béridu.
Hörmetlik radio anglighuchilar, 6-Ayning 7-Küni shenbe, wirjiniye shtatidiki mérriyat méhmanxanisining yighin zalida uyghur alim-Mutexessislirining qolgha keltürgen netijiliri we bu netijilerni qolgha keltürüsh jeryanida bésip ötken musapiliri heqqide doklat bérish, yash ewladlar bilen uchrishish söhbet yighini ötküzüldi. Washington we uning etrapidiki shtatlarda yashawatqan uyghurlar jümlidin uyghur ata-Anilar, balilar we yashlar bilen liq tolghan yighin zali qizghin keypiyatqa chömgen idi. Mezkur yighinda amérikida her sahede oqup, belgilik netijilerni qolgha keltürgen, dunyagha dangliq biologiye alimi doktor shöhret mutellip, amérika alem boshluqi idarisi nasaning tetqiqatchisi doktor erkin sidiq, amérikidiki dora tetqiqat birleshme idarisi rak késellikliri tetqiqat tarmiqining yétekchisi doktor rishat abbas, amérika kaliforniye shtatliq antilop welléy uniwérsitétining matématika proféssori doktor tashpolat rozi, amérika wéllis fargo bankisining maliye meslihetchisi doktor gülnaz abduqadir, yuta shtatliq uniwérsitéti éliktér inzhénérliqi fakultétining proféssori doktor reyhan bektur we shakir shemsi qatarliq alim-Mutexessisler teklip bilen qatnashqan bolup, ular uyghur jamaitining qizghin kütüwélishigha érishti. Yighin washington waqti chüshtin kéyin saet 1:00 de resmiy bashlandi. Yighin bashqurghuchisi abduraxman ablimit ependi bu nöwetlik yighinni uyushturush meqsetlirini we yighinning kün tertipini tonushturup ötti. Kéyin abduraxman ependi bu paaliyetni uyushturush, teshkillesh ishlirida küch chiqarghan amérika mélwéis shirkitining sanliq melumat mutexessisi tughluq abdurazaq ependi échilish sözini qilip bérishke teklip qildi.
Tughluq ependining sözi ayaghlashqandin kéyin, aldi bilen sehnige doktor shöhret mutellip ependi teklip qilindi. Qizghin alqish sadaliri ichide sehnige chiqqan shöhret ependi yighin ehlige özining insan törelme ghol hüjeyrisi üstidiki tetqiqati we hazirghiche qolgha keltürülgen netijiliri üstide tonushturush bérip ötti. Uning tetqiqat netijisi «2013-Yilliq méditsinadiki 10 chong bösüsh» ning biri dep élan qilinghan. U shundaqla yene engliyedin chiqidighan dunyagha dangliq tebiiy pen ilmiy zhurnili «tebiet» zhurnili teripidin «bu yilliq tesiri eng zor 10 alim» ning biri, dep bahalanghan idi.
Shöhret mutellip ependining doklati ayaghlashqandin kéyin, sehnige uyghurlargha tonushluq bolghan, alim erkin sidiq ependi teklip qilindi. Erkin sidiq ependi özining nasadiki tetqiqat sahesi we hazir amérikining alem boshluqi tetqiqati saheside qolgha kelgen netijiler heqqide melumat bérip ötti. U, özining qandaq japaliq sharaitlarda tiriship oqup, hazirqi orungha kelgenlikini, hazirqi uyghur yashlirining, bolupmu amérikida chong boluwatqan, bu yerge oqughili kelgen uyghur yashlirining bu ewzel sharaitlardin qandaq paydilinip turup oqushi kérekliki heqqide qisqiche toxtilip ötti.
Arqidin kün tertip boyiche, doktor rishat abbas ependi sehnige chiqti. Rishat abbas ependimu özi ishlewatqan rak késelliklirige qarshi turush we uni dawalash dora tetqiqati jehettiki yéngi uchurlardin yighin ehlini xewerdar qildi. U hazir bu sahelerde zor tereqqiyatlarning barliqqa kéliwatqanliqini, shundaqla tetqiq qilishqa tégishlik nurghun mesililerning barliqini, shunga dorigerlikke qiziqidighan uyghur yashliri bolsa, mushu sahege yüzlinishi kéreklikini éytti.
Arqidin amérika kaliforniye shtatliq antilop welléy uniwérsitétining matématika proféssori doktor tashpolat rozi sehnige chiqip söz qildi. Tashpolat ependi peqet özining tetqiqat netijiliri bilenla emes, shundaqla özining uyghur yashlirini yéteklesh, chetellerdiki maarip terbiyisi qatarliq yashlar qiziqidighan nurghun témilarda baghdash we misranim qatarliq tor betlerde élan qilghan maqaliliri bilenmu uyghur élining ichi we sirtidiki tordashlar arisida keng tonulghan bir shexstur. Tashpolat ependi sözining béshida matématika sahesidiki yéngi tetqiqatlar we özining tetqiqat netijilirini méhmanlargha chüshendürüp ötkendin kéyin ana tilni qoghdash mesilisi üstide alahide toxtilip ötti. U uyghur ziyaliylirining yashlarni yétekleshtiki mesuliyiti üstidimu toxtaldi.
Arqidin yighindiki ikki neper ayal doklat bergüchining biri bolghan, wéllis fargo bankisining maliye meslihetchisi gülnaz abduqadir xanim sözge chiqti. Gülnaz abduqadir xanim bu yerde chong boluwatqan yash-Ösmürlerning sözini toluq chüshinishi üchün paydisi bolar, dégen ümidte bügünki nutqini inglizche sözleshni talliwalghanliqini éytti. Gülnaz xanim sözide kichikide xitayche mektepte oqughan birdin-Bir uyghur qizi bolushning özige élip kelgen qiyinchiliqlirini we bu qiyinchiliqning qandaq bolup öz iradisini tawlighanliqini we shundin kéyin hazirqi orungha kélish üchün qandaq musapilerni bésip ötkenlikini chüshendürüp ötti. Gülnaz xanim amérikida herqandaq ademning purset aldida barawerliki, uning milliti, renggi, jinsining özining qabiliyitini namayan qilish, uni jari qildurush üchün tosalghu emeslikini, qabiliyet we tirishchanliqla bolidiken, amérikida herqandaq kishining özige layiq orungha kélidighanliqi, shunga yashlarning choqum yaxshi nishan belgilep, shu nishan boyiche pilanliq, sistémiliq halda, bel qoyuwetmey algha ilgirilishi kéreklikini chüshendürüp ötti.
Eng axirida, amérika yuta uniwérsitétining proféssori doktor reyhan bektur xanim söz qildi. Reyhan bektur özining fizika tetqiqat sahesidiki netijisige ait resimlerni körsetkech, yighin meydanidiki balilardin soal sorighach dawam qildi. Uning doklati özgichiliki we qiziqarliqliqi bilenmu yighin ehlining qiziqishini qozghidi. Yash ösmür balilar reyhan xanimning soallirigha qizghinliq bilen jawab berdi, toghra jawab bergenler reyhan xanim alghach kelgen kichik xatire boyumi bilen teqdirlendi.
Yighingha doklat bergüchi alim-Tetqiqatchilargha eslide her birige yérim saettin waqit bérilgen we sözidin kéyin on minut soal-Jawab waqti bérilgen bolsimu, emma yighin ehlining qizghinliqi küchlük bolghanliqtin sözlesh waqtini arqa-Arqidin uzartishqa toghra keldi, yighin anglighuchiliri qayta-Qayta alimlardin soal soridi. Axirida yighin bashqurghuchisi abduraxman ependi yighinning birinchi qismning yeni alimlarning doklat bérish qismining ayaghlashqanliqini, yérim saetlik chay waqtidin kéyin ikkinchi bölümi yeni soal-Jawab we erkin söhbet qismigha ötidighanliqini uqturdi. Chay waqtida yighin qatnashchiliri hemmisi bu alimlarni oriwélishti, söhbetleshti we bes-Beste xatire resimge chüshti.
Biz kéyinki anglitishimizda mezkur yighinning dawami heqqide tepsiliy xewer bérimiz.
جاۋاب يېزىش